ul. Pomorska 39 PREXER

W Łodzi mieściła się jedyna w Polsce fabryka projektorów filmowych używanych od 1948 r. niemal we wszystkich polskich kinach. Bez Łódzkich Zakładów Kinotechnicznych uboższa byłaby nie tylko polska kinematografia, ale również dzieciństwo wielu pokoleń Polaków. Tam bowiem powstawały również domowe rzutniki klisz Ania, Jacek czy słynny bakelitowy diaskop Bajka. Pierwszy model wyprodukowanego projektora prezentowany jest z dumą w Muzeum Kinematografii. Zalążek największej w powojennej Polsce fabryki obsługującej przemysł kinowy stanowił powołany w 1944 r. Dział Fabrykacji przy Czołówce Filmowej Wojska Polskiego, oddziale filmowym przy 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Wkrótce Czołówkę, a z nią łódzkie zakłady, wcielono do utworzonego w 1945 r. Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”. Jego szefem został kapitan Aleksander Ford, późniejszy reżyser „Krzyżaków”. Pracowników ŁZK nazywano “rycerzami krzyża maltańskiego”, od nazwy jednego z elementów budowy projektora, umożliwiającego skokowy ruch taśmy. W 1947 r. ruszyła seryjna produkcja pierwszego polskiego projektora. W ciągu ostatniego półwiecza produkowano tu projektory 35, 16 i 8mm, popularne rzutniki bajek, kserokopiarki oraz... broń i kołowrotki. Zakłady zlikwidowano w 1990 r., a budynek stał się własnością Uniwersytetu Łódzkiego, od 2010 r. mieści się w nim siedziba Stowarzyszenia Topografie. Ciekawa jest też powojenna modernistyczna architektura budynku dawnych Łódzkich Zakładów Kinotechnicznych PREXER. Budynek powstał w 1965 r. w typowym, nowoczesnym stylu. Zgodnie z panującą wówczas doktryną modernistyczną został nieco cofnięty w stosunku do linii zabudowy. Dzięki tej decyzji udało się uzyskać niewielką przestrzeń, na razie niestety spełniającą rolę parkingu, a wkrótce przeznaczoną na ogródek klubokawiarni i stojaki dla rowerów. Fasadę budynku dominuje mozaikowy relief zdobiący piętro kina w postaci wklęsłych kwater nasuwający na myśl op-art, modną w latach 60. sztukę badającą ludzką percepcję. Relief został wykonany w czynie społecznym przez pracowników zakładu z resztek płyt stosowanych do produkcji kserografów. Cofnięty, przebity dużymi oknami, a przez to mniej materialny parter podkreśla rzeźbę wyższej partii budynku.